Centralny Port Komunikacyjny (CPK) ma być największym węzłem transportowym w Europie Środkowo-Wschodniej. Idea jego powstania pojawiła się już w latach 70. XX wieku, ale realnych kształtów nabrała w 2020 roku za czasów rządów PiS pod wodzą premiera Mateusza Morawieckiego. Nowy rząd Koalicji Obywatelskiej zdecydował się na kontynuację projektu. Na koniec 2025 roku prezydent Karol Nawrocki podpisał ustawę, która ma ułatwić wywłaszczanie właścicieli działek, które muszą być zajęte na potrzeby CPK.
Ustawa o CPK z podpisem prezydenta
4 listopada 2025 roku prezydent RP Karol Nawrocki podpisał ustawę o CPK i tym samym jej znowelizowane przepisy mogły wejść w życie. Przede wszystkim obejmują one:
- ułatwienie przeprowadzania procesu wywłaszczania i uzyskania odszkodowania przez osoby wywłaszczane.
- wypłatę wywłaszczanym osobom zaliczki do 85% wysokości odszkodowania.
- wprowadzenie minimalnego terminu na wydanie nieruchomości.
Z perspektywy właścicieli działek i domów na terenach przeznaczonych na Centralny Port Komunikacyjny najważniejszą informacją jest, że większa ich grupa będzie mieć prawo uzyskać zaliczkę na poczet odszkodowania. Poza właścicielami nieruchomości zabudowanych będą to także posiadacze nieruchomości niezabudowanych. Wystarczy, że wystąpią z wnioskiem o zaliczkę na odszkodowanie, a zostanie wypłacona w ciągu 30 dni od dnia jego złożenia.
Nowe ustawowe terminy w ustawie o CPK
Dotychczas nie istniał termin wydania nieruchomości. Na mocy nowych ustaleń wyniesie on:
- 120 dni od daty, gdy decyzja lokalizacyjna stanie się ostateczna.
- •lub 120 dni od wydania decyzji odszkodowawczej w pierwszej instancji, jeśli decyzja lokalizacyjna została opatrzona rygorem natychmiastowej wykonalności.
Ustawa wyznaczyła także, w jakim terminie wojewoda ma ustalić wysokość odszkodowania za wywłaszczenie. Powinien to zrobić:
- w ciągu 30 dni od dnia, gdy decyzja lokalizacyjna stała się ostateczna.
- lub w ciągu 60 dni od dnia nadania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji lokalizacyjnej.
Kiedy rozpocznie się budowa CPK?
Ustawa zakłada, że już w 2026 roku po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na budowę będzie mógł rozpocząć się proces inwestycyjny związany z CPK. W takim scenariuszu w połowie przyszłego roku mają ruszyć pierwsze prace polegające na palowaniu, czyli wzmocnieniu gruntu, na bazie których będzie budowany terminal.
CPK będzie kosztował ponad 131 mld zł
Według wstępnych szacunków rządu inwestycja w CPK do 2032 roku pochłonie 131,7 mld zł. W planach jest wybudowanie przede wszystkim centralnego lotniska, zlokalizowanego pomiędzy Warszawą a Łodzią, wraz z systemem Kolei Dużych Prędkości, które ułatwią dotarcie na miejsce z różnych części kraju. Nowy port lotniczy ma być na tyle duży, by był przystosowany do obsługi 34 mln pasażerów rocznie. W perspektywie długoterminowej planowane jest jego elastyczne rozbudowywanie, zgodnie z pojawiającymi się potrzebami.
W 2031 roku lotnisko CPK na terenie gmin Baranów, Wiskitki i Teresin ma uzyskać już niezbędne certyfikacje, a rok później zostanie oddane do użytku.
